Pies to najlepszy przyjaciel człowieka. Nic więc dziwnego, że jego organizm jest przedmiotem żywego zainteresowania badaczy. Rozwój nauki spowodował intensyfikację prac nad poznaniem tajemnic psiego organizmu. Nie inaczej jest w przypadku wzroku czworonoga, który od dawna budzi ciekawość ludzi. Pierwsze analizy wskazywały, że czworonogi widzą świat w czarno-białych barwach, jednak przypuszczenia te obecnie są już anachroniczne. Jakie kolory rejestrują psie oczy? Jak psy widzą świat?
Oczy psów. Jak psy widzą świat?
Faktem jest, że psy widzą świat inaczej niż ludzie. Perspektywa czworonoga – i każdego innego zwierzęcia – zależy przede wszystkim od budowy narządu wzroku. W przeciwieństwie do ludzi wzrok u psów dla procesów poznawczych ma drugorzędne znaczenie. Szacuje się, że około 80% informacji dociera do człowieka za pośrednictwem wzroku. U psów główną rolę odgrywają przy tym węch, słuch i smak.
W toku ewolucji u zwierząt wyostrzeniu uległy te zmysły, od których zależało przetrwanie gatunku. Drapieżniki, jakimi są psy, posiadły umiejętność sprawnego tropienia zwierzyny o zmierzchu i o świcie – są to pory największej aktywności psowatych. Ich oczy zyskały unikalne cechy, które pozwalają na obserwację ofiary w słabym świetle. Nie rozwinęły się jednak w nich elementy, które pozwalałyby na podobne do człowieka rejestrowanie kolorów.
Psy widzą dzięki receptorom światłoczułym, które są położone w siatkówce oka. Są to czopki i pręciki umożliwiające odbieranie sensoryczne światła i barw. W psim oku znajduje się dużo pręcików odpowiadających za widzenie kształtów i ruchu, dzięki czemu mogą polować i gonić zwierzynę nawet o zmroku. Posiadają jednak mniej rodzajów czopków niż ludzie, dlatego oczy czworonogów rejestrują o wiele węższą gamę barw.
Czy psy widzą jak daltoniści? Wzrok psów.
Przez bardzo długi okres ludzie byli przekonani, że psy odbierają świat jako czarno-białą przestrzeń. Wszystko zmieniło się za sprawą dokładnych prac badawczych ekspertów. Już w latach osiemdziesiątych naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego dowiedli, że psy potrafią rozróżniać niektóre kolory. Należy podkreślić, że za proces widzenia odpowiadają również nerwy oraz sam mózg, zatem budowa oka nie jest jedynym czynnikiem wpływającym na psią perspektywę. Wieloletnie badania pozwoliły nam jednak określić, jak prawdopodobnie nasze pupile widzą świat.
Psy odbierają rzeczywistość podobnie do ludzi, jednak specyficzną cechą wzroku naszych przyjaciół jest ograniczona zdolność rozróżniania kolorów. Wspomniane wyżej czopki, a raczej ich dwa rodzaje umożliwiają psom widzenie odcieni żółtego i niebieskiego. Kolory fioletowy i różowy są w ich oczach bardzo podobne do niebieskiego, a zielony i pomarańczowy postrzegają jako różne odcienie żółtego. Natomiast czerwony jest dla nich ciemnoszary lub czarny. Czworonogi świetnie odróżniają odcienie granatu, błękitu i żółci. Oczywiście kolory mają określoną jasność, a więc niewidoczne dla psów barwy to po prostu różne odcienie szarości.
Widzenie psów często porównuje się z daltonizmem. To zaburzenie, które powoduje u ludzi niezdolność do spostrzegania różnić między niektórymi barwami, jakie są normalnie rozróżniane przez innych. Nieprawidłowości w rozpoznawaniu kolorów związane są z całkowitym brakiem jednego rodzaju czopków. Odkrycie tego zjawiska przez Johna Daltona oraz badania nad budową psiego oka pozwoliły naukowcom opracować przybliżony model widzenia psa.
Jak psy widzą w ciemności?
Nie ma wątpliwości, że psy widzą w ciemności. Naturalne psowate są bowiem najbardziej aktywne wtedy, kiedy na zewnątrz nastaje świt lub zapada zmrok. Psie oczy są specjalne przystosowane do widzenia w półmroku i w nocy – posiadają bardzo dużo fotoreceptorów zwanych pręcikami. Są one około 100 razy bardziej czułe na światło niż czopki. Co ciekawe, mogą zareagować nawet na pojedynczy foton! Z większości badań wynika jednak, że pies nie widzi w ciemności tak doskonale jak kot.
Jednym z elementów ułatwiających psom widzenie w ciemności jest bardzo duża rogówka oka. Dzięki niej otwór źreniczny może osiągać spore rozmiary, a to pozytywnie wpływa na ilość światła dopływającego do siatkówki. Inną charakterystyczną cechą oczu czworonogów jest obecność makaty. To błona odblaskowa, która jest obecna u niektórych gatunków kręgowców. Odbite od niej światło jest kierowane do fotoreceptorów, przez co skuteczność widzenia w warunkach słabego oświetlenia jest zwiększona. Warto zauważyć, że to ona powoduje charakterystyczne świecenie oczu pupili odbitym światłem.
Ostrość widzenia u psów
Chociaż psy doskonale dostrzegają ruch i kształty przy słabym oświetleniu, ostrość widzenia ich oczu jest dużo gorsza od naszej. Anatomia pozwala ludziom na używanie mięśni w celu zmiany kształtu soczewki. Dzięki tej możliwości z łatwością dostosowujemy ostrość widzenia do poszczególnych przedmiotów. Psy nie posiadają tej umiejętności, a ich ostrość widzenia jest ograniczona. Świetnie rozróżniają wygląd i zauważają ruch, ale nie potrafią odpowiednio wyostrzyć obrazu.
Co ciekawe, nie wszystkie psy widzą z taką samą ostrością. Jej skala jest zależna przede wszystkim od kształtu i wielkości czaszki psa. Przyczyną tego zjawiska jest znajdująca się w siatkówce plamka żółta, która zapewnia największą ostrość widzenia. Co do zasady siatkówka ma praktycznie płaską powierzchnię, natomiast w centrum plamki znajduje się foveola, czyli niewielki dołeczek.
Foveola powoduje, że na małej powierzchni dochodzi do dużego zagęszczenia fotoreceptorów umożlwiających widzenie obrazu z detalami. Kształt plamki żółtej determinuje rozmiar i budowa czaszki zwierzęcia. Umiejętność wyostrzenia obrazu jest zatem zależna między innymi od rasy pupila. Co ciekawe, czworonogi mają również bardzo szerokie pole widzenia. Psy mogą zobaczyć przedmioty, które są odchylone w prawo lub lewo nawet o 120 stopni!
Odpowiedzialny właściciel powinien pamiętać o badaniach prewencyjnych oraz dbać o higienę psich oczu. Wszelkie wykryte nieprawidłowości w widzeniu czworonoga należy jak najszybciej zgłosić specjaliście, ponieważ mogą być początkiem poważnych dolegliwości.